ដូនតាខ្មែរបានកំណត់យកខែចេត្រ ជាកាលវេលាមួយដើម្បីប្រារព្ធធ្វើពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី ដោយផ្អែកទៅតាមដំណើរគោចរនៃព្រះចន្ទ ឬដែលហៅថា «ចន្ទគតិ»។
ពលរដ្ឋ ឡើង ជណ្ដើ រនាគ វត្តភ្នំ ទៅ បន់ ស្រន់ សុំ សេចក្ដី សុខ កាល ពី ថ្ងៃ ទី ១០ មេសា ឆ្នាំ ២០១២។ (RFA/Vohar Cheath)
ចំណែកឈ្មោះឆ្នាំនីមួយៗ ដែលចាប់ផ្ដើមដោយឆ្នាំជូត ជាឆ្នាំទី១ រហូតដល់ឆ្នាំកុរ ជាឆ្នាំទី១២ គឺសុទ្ធតែតំណាងដោយរូបសត្វខុសៗគ្នា។
ដូនតាខ្មែរបានយកសត្វនាគ ជានិមិត្តរូបឆ្នាំ «រោង» ដែលស្ថិតនៅលំដាប់ទី៥ នៃក្បួនតម្រាមហាសង្ក្រាន្ត កំណត់វេលាចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិ ជាប់មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
ពាក្យ «រោង» គឺសំដៅទៅលើទីស្នាក់អាស្រ័យ សាលា ទីជម្រក សម្រាប់ធ្វើការងារ ឬពិធីផ្សេងៗ ដែលភាសាបាលី និងសំស្ក្រឹត ហៅថា «សេនាសនៈ»។
បើដូច្នេះតើហេតុអ្វីបានជាចាស់បុរាណខ្មែរយកពាក្យ «រោង» មកដាក់ជាឈ្មោះឆ្នាំដែលមាន «សត្វនាគ» ជានិមិត្តសញ្ញាទៅវិញ?
ត្រង់ចំណុចនេះ បើពិនិត្យមើលសេចក្ដីក្នុងវចនានុក្រមខ្មែររបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ពាក្យ «រោង» មានន័យទាក់ទងនឹងពាក្យ «រង្គ» ឬ «រង្គៈ» គឺទីលេងមហោស្រព រោងសំដែងរបាំ ឬរង្គសាល។
លោកបណ្ឌិត សួន ឱសថ ជំនួយការស្រាវជ្រាវប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា នៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ លោកអធិប្បាយអំពីពាក្យ «រង្គ» ហើយនិងពាក្យ «រោង» ដែលមានន័យមួយទៀតថា «នាគ» ទៅតាមសិលាចារឹក ដែលខ្មែរបានប្រើនាសម័យអង្គរ។
លោកបណ្ឌិត សួន ឱសថ៖ “…រូបស័ព្ទ ដើម ពាក្យថា «រង្គ» គឺសំដៅទៅលើពណ៌សម្បុរ ទីកន្លែងដែលមានពន្លឺ មានភាពត្រជាក់ត្រជំ សុខដុម គេហៅថា «រង្គ» ហ្នឹង ហើយ។ រហូតដល់សម័យមហានគរ មានពាក្យមួយ «រូណ» (អានថា៖ រូណៈ) មិនមែន «រង្គ» ដូចមុនទេ ក្លាយមកជាពាក្យ «រូណ»។ «រូណ» នេះ ជាភាសាដើម បើយើងសរសេរជាឡាតាំង គឺ RON ហើយចុចពីលើ N មួយ បើសរសេរសម្រួលជាខ្មែរវិញ គឺ «រូណ»…។ តាមសិលាចារឹក K138 និង K24 មានឈ្មោះនារី «នាងរូណ» ឬក៏ហៅថា «កុរូណ» គឺនារីឈ្មោះ «រោង» ហ្នឹងឯង ឬគេហៅថា «យ៉ារូណ» គឺនារីដែលមានវ័យចំណាស់នាមថា «រោង» ហើយ «រោង» ឬ «រូណ» ហ្នឹង គឺជាឈ្មោះឆ្នាំសត្វនាគនោះហើយ…”។
ម៉្យាងវិញទៀត ពពួកសត្វល្មូនដែលវារ ឬលូនដោយទ្រូង ភាសាបាលី និងសំស្ក្រឹត ហៅថា «ឧរគ» (អានថា៖ ឧរគៈ)។
លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ មាស លី អតីតគ្រូបង្រៀនភាសាបាលីនៃពុទ្ធិកបឋមសិក្សា «ព្រះសុរាម្រឹត» នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងឆ្នាំ១៩៦២-១៩៦៦ និងជាឧបដ្ឋាក អ្នកបំរើផ្ទាល់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ជោតញ្ញាណោ។
លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ មាស លី ដែលបច្ចុប្បន្នរស់នៅភូមិល្វេ ឃុំល្វេ ស្រុកកោះសូទិន ខេត្តកំពង់ចាម បកស្រាយអំពីការប្រែប្រួលនាមសព្ទនៃពាក្យ «ឧរគ» ឬ «ឧរង្គ» ដែលក្លាយទៅជាពាក្យ «រោង» មានន័យថា ស្តេចពស់ ឬនាគនេះឯង៖ «ប្រភពនៃពាក្យរបស់សត្វនាគៈ។ នាគហ្នឹងចេញពីពាក្យថា «ឧរង្គសត្វ» ពាក្យថា «ឧរង្គៈ» មកពីពាក្យថា ឧរៈ, ពាក្យថា «ឧរៈ និងអាំង» បានជា «ឧរង្គ», យកទីឃ ធ្វើឱ្យវែង «ឧ» ជា «ឱ», ផ្លាស់អាំងខាងលើ ជា «ងៈ» ជា «ង» បានទៅជា «រោង»។ នេះជាព្យញ្ជនៈ ពាក្យថា ឆ្នាំ «រោង»…»។
ចំណែកក្នុងគម្ពីរពុទ្ធសាសនាក៏មានចែងអំពីប្រភពដើមនៃឈ្មោះ ឆ្នាំ «រោង» ដោយប្រើភាសាបាលីថា «នាគៈ» ដែលមានន័យថា ប្រសើរ, ចម្បង, បរិសុទ្ធ។
លោកបណ្ឌិត សួន ឱសថ ដែលជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកទស្សនវិជ្ជាច្បាប់ នៃពុទ្ធិកសាកលវិទ្យាល័យ «ព្រះសីហនុរាជ» នៅទីក្រុងភ្នំពេញដែរនោះ បានលើកយកឈ្មោះឆ្នាំ ទាំង ១២ អមដោយឈ្មោះសត្វតំណាងឱ្យឆ្នាំនីមួយៗ តាមការកត់ត្រាក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដក៖ “…ឆ្នាំទី១ ឈ្មោះមូសិក សំវរចរោ គឺឆ្នាំជូត ហើយឧសភសំវចរោ ឆ្នាំឆ្លូវ ព្យគ្ឃសំវចរោ ឆ្នាំខាល សៈសៈសំវចរោ ឆ្នាំថោះ នាគសំវចរោ ឆ្នាំរោង ខ្ញុំអានតាមបាលីឡាតាំង មិនអានតាមបាលីខ្មែរយើងទេ។ សប្បសំវចរោ ឆ្នាំម្សាញ់ ទី៧ អស្សសំវចរោ ឆ្នាំមមី ឯឡកសំវចរោ ឆ្នាំមមែ មកដសំវចរោ ឆ្នាំវក កុក្កុដសំវចរោ ឆ្នាំរកា សុនខសំវចរោ ឆ្នាំចរ សុករសំវចរោ ឆ្នាំកុរ។ ហ្នឹងគឺហៅតាមសត្វហ្នឹងហើយ ដូចជាពាក្យថា មូសិក គឺសត្វកណ្ដុរ ខ្មែរយើងអត់ហៅកណ្ដុរទេ យើងហៅជូតទៅវិញ តែកាលណោះគេហៅចំឈ្មោះសត្វតែម្ដង…”។
ការកត់ត្រាក្នុងគម្ពីរពុទ្ធសាសនានេះ គឺជាតឹកតាងមួយដ៏សំខាន់នៃប្រភពដើមក្នុងការប្រើឈ្មោះឆ្នាំទាំង ១២ របស់ខ្មែរ តាំងពីសម័យពុទ្ធកាលនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ហើយនិងមានឥទ្ធិពលមកលើជីវិតរស់នៅរបស់ខ្មែរតាមរយៈជំនឿសាសនា វប្បធម៌ និងប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ជាប់ដរាបមកដល់បច្ចុប្បន្នកាល។
ទន្ទឹមគ្នានេះពាក្យ «រោង» ដែលក្លាយមកពីពាក្យ «រង្គ» និងពាក្យ «រូណ» ហើយនិងមានន័យថា «សត្វនាគ» នេះ មានជាប់ទាក់ទងយ៉ាងជិតស្និតជាច្រើនអន្លើទៅនឹងដំណើរជីវិតផ្ទាល់ របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធព្រះនាមសមណគោតម ដែលពុទ្ធបរិស័ទនៅតាមប្រទេសនានា លើពិភពលោកបាននាំគ្នាគោរពបូជាអស់រយៈពេល ២៥៥៥ ឆ្នាំមកហើយនេះ។
តាមប្រវត្តិទសជាតិ គឺមហាជាតិទាំង ១០ ចុងក្រោយ នៃព្រះពុទ្ធសមណគោតមក្នុងជាតិជាព្រះពោធិសត្វបំពេញបារមី ឬគុណជាតិដ៏ល្អ ដែលបុគ្គលគួរបំពេញនោះ ព្រះអង្គបានយោនយកកំណើតជាសត្វនាគ។
ទាក់ទងនឹងប្រការនេះ ភិក្ខុ ស៊ុន ចាន់សុធា ព្រះព្រហ្មបញ្ញាជាព្រះចៅអធិការវត្ត «មេ. សប្រចណ្ទ» និងជាព្រះបាឡាត់មេគណខេត្តព្រៃវែង ព្រះអង្គមានថេរដីកាដោយសេចក្ដីសង្ខេបអំពីមហាជាតិមួយនេះ ដែលនាគពោធិសត្វ ព្រះនាម «ភូរទត្ត» បានតាំងចិត្តបំពេញនូវសីលបរមត្ថបារមីដែលជាគុណធម៌ដ៏ប្រសើរឧត្ដម ក្រៃលែង ពោលគឺស៊ូលះបង់ជីវិតផ្ទាល់ ដើម្បីរក្សាសីលឱ្យបរិសុទ្ធ។
ភិក្ខុ ស៊ុន ចាន់សុធា៖ “…ថ្ងៃមួយនោះ មានពួកអាយលម្ពាយ ជួបហ្វូងនាគទាំងឡាយដែលមកលេងទឹក។ អាយលម្ពាយហ្នឹងគិតថា បើសិនជាបាននាគតែមួយយកមកដើរ សំដែងយ៉ាងណានោះ នឹងបានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន។ នាគពោធិសត្វដែលជានាគប្រកបដោយតេជៈ កើតឡើងដោយបារមីសីលរបស់ព្រះអង្គនោះគិតថា បើអាត្មាអញយកភ្នែកសម្លឹងមើលយ៉ាងខ្លាំង មិនពព្រិចជាមួយអាយលម្ពាយ និងអ្នកនេសាទ នោះអ្នកទាំងពីរនឹងវិនាសដោយសារកំលាំងរបស់អាត្មាអញ អ៊ីចឹងអាត្មាអញសុខចិត្ត បិទភ្នែកចង់ថា អាយលម្ពាយចាប់យកទៅធ្វើយ៉ាងណា ក៏ព្រះអង្គមិនតបតដែរ ទោះបីជាស្លាប់ជីវិតក៏មិនតបត មិនឱ្យរំខានដល់សីលរបស់ខ្លួនដែរ…”។
ម្យ៉ាងវិញទៀតពាក្យ «នាគ» ដែលតាមភាសាបាលីមានន័យថា ប្រសើរ ចម្បង បរិសុទ្ធ លោកអ្នកប្រាជ្ញបណ្ឌិតផ្នែកពុទ្ធសាសនា បានកត់ត្រាសំដែងដកស្រង់តាមគម្ពីរពុទ្ធសាសនាថា ព្រះសព្វញ្ញុពុទ្ធ ព្រះបច្ចេកពុទ្ធ ព្រះអរហន្តទាំងអស់ មាននាមថា «នាគ» ព្រោះព្រះអង្គលះលែងធ្វើអំពើបាបដោយដាច់ខាត។
រីឯព្រះអរិយបុគ្គលក៏មានឈ្មោះថា «នាគ» ព្រោះជាអ្នកបដិបត្តិធម៌ ប្រព្រឹត្តតែអំពើជាកុសលចំពោះមនុស្សសត្វទូទៅ។ ពាក្យ «នាគ» នេះ ក៏ប្រើចំពោះបុគ្គលជាបុថុជ្ជនទាំងឡាយណាមួយដែលកើតមានសេចក្ដីអៀន ខ្មាស ខ្លាចបាប ខំប្រឹងប្រព្រឹត្តចៀសចាកទុច្ចរិតផងដែរ។ ចំណែកកុលបុត្រដែលមានសេចក្ដីធុញទ្រាន់ចំពោះការនៅគ្រប់គ្រងផ្ទះ ហើយមានចិត្តជ្រះថ្លាចូលទៅសូមផ្នួសបួសក្នុងសំណាក់ព្រះពុទ្ធ សាសនា ក៏ហៅថា «នាគ» ដូចជាមានពិធីបំបួសនាគ ដែលមានជាប់ទំនៀមរហូតដល់មកសព្វថ្ងៃនេះ។
រីឯជ្រុងមួយទៀត ពាក្យថា «នាគ» ភាសាបាលីហៅថា «ទីឃជាតិ» ផងដែរ ពោលគឺជាអំបូរសត្វមានអាយុវែង។ ប្រការនេះមានជាប់ទាក់ទងនឹងជំនឿទស្សនៈរបស់ខ្មែរ ដែលចាត់ទុកថា ខ្មែរជាអំបូរនាគ ជាជាតិមិនស្លាប់៕
source: camnews.org
No comments:
Post a Comment